Υγρότοποι

Οι υγρότοποι αποτελούν ιδιαίτερα πολύτιμους πόρους στον πλανήτη μας καθώς υποστηρίζουν μια μεγάλη ποικιλία και αφθονία σε είδη ζώων και φυτών (βιοποικιλότητα) και παραγωγικότητα. Ταυτόχρονα αξιοποιούνται από τον άνθρωπο με πολλούς τρόπους.

Υγρότοποι Καλλονής

Υγρότοποι

Αποτελούν βασικό κομμάτι του υδρολογικού κύκλου κάθε περιοχής στην οποία βρίσκονται. Συμμετέχουν στον εμπλουτισμό των υπόγειων δεξαμενών νερού με το να το συγκρατούν από το να βρει γρήγορη διέξοδο προς τη θάλασσα. Ταυτόχρονα προστατεύουν από τις πλημμύρες συγκρατώντας στην επιφάνειά τους τον επιπλέον όγκο νερού που προκύπτει μετά από έντονες βροχές αλλά και φιλτράρουν και καθαρίζουν μέσα από φυσικές διεργασίες το νερό που φτάνει σε αυτούς.

Συγκεκριμένα οι υγρότοποι στην Ελλάδα παρέχουν τροφή και καταφύγιο σε χιλιάδες πουλιά καθώς αυτά μεταναστεύουν από την Ευρώπη προς την Αφρική και αντίστροφα. Πολλά είναι τα είδη που μεταναστεύουν από υγρότοπο σε υγρότοπο (τα λεγόμενα υδρόβια και παρυδάτια) και είναι σημαντικό να υπάρχουν πολλοί και σε καλή κατάσταση στο Αιγαίο ώστε να μπορέσουν να κάνουν το ταξίδι τους. Στις ίδιες περιοχές, μάλιστα,  καταλήγουν κατά την περίοδο του χειμώνα (ξεχειμωνιάζουν) σημαντικοί πληθυσμοί από είδη πουλιών της Ευρώπης (ερωδιοί, πάπιες, κ.ά.).

Επιπρόσθετα, οι υγρότοποι αποτελούν χώρους όπου αναπαράγονται και μεγαλώνουν πολλά είδη ψαριών (κεφάλια κ.ά.), ενώ  περιμετρικά τους συνήθως παρέχονται εκτάσεις με πλούσια τροφή για τη βόσκηση ζώων. Τέλος, αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη επιστημονικού και τουριστικού ενδιαφέροντος στις περιοχές όπου εντοπίζονται.

Η Λέσβος στα πλαίσια καταγραφής των υγροτόπων της από το WWF Ελλάς (πρόγραμμα «Προστασία των υγροτόπων των νησιών του Αιγαίου», 2004-2009) βρίσκεται στην πρώτη θέση με τους περισσότερους υγροτόπους από τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους (πλην της Κρήτης) με 63 υγροτόπους! 

Οι υγρότοποι αυτοί παρουσιάζονται στις ακόλουθες ομάδες: Α- Κόλπος Καλλονής, Β- Δυτική Χερσόνησος, εμπλουτιζόμενες συνεχώς ακολουθώντας την εβδομαδιαία παρουσίαση ενός νέου υγροτόπου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του ΚΠΕΝ Καλλονής.

Α- ΥΓΡΟΤΟΠΟΣ (-ΟΙ) ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΛΛΟΝΗΣ

Ο υγρότοπος του Κόλπου Καλλονής σχηματίζεται από τη θαλάσσια περιοχή που αυτός περικλείει και 25 παράκτιους, στην πλειονότητά τους, διακεκριμένους υγρότοπους ή ευρύτερες περιοχές υγροτόπων (βλέπε χάρτη) που παρουσιάζονται αναλυτικά αμέσως παρακάτω. 

Υγρότοποι Κόλπου

Έλος Νυφίδας

Περιοχή Πολυχνίτου

  • Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του οικισμού, λίγο μέσα από τον παραλιακό δρόμο.
  • Σχηματίζεται από τις βροχοπτώσεις του χειμώνα και από νωρίς το καλοκαίρι αποξηραίνεται εντελώς!
  • Αυτό τον καιρό φιλοξενεί Φλαμίνγκο, Κιρκιριά (πάπιες του χειμώνα), Φαλαρίδες (Καρακότες), Νανοβουτηχτάρια, Λευκοσουσουράδες και άλλα είδη του τρέφονται ή κοιμούνται το χειμώνα σε τέτοιους υγρότοπους.
  • Την Άνοιξη είναι από τις πρώτες-πρώτες περιοχές που θα φιλοξενήσει τα μεταναστευτικά πουλιά (παρυδάτια, σουσουράδες, χελιδόνια κ.ά.), και όπου μπορεί κάποιος να τα παρατηρήσει από πολύ κοντινή απόσταση.
Kalloni Gulf wetlands

Αλυκή Πολυχνίτου

Περιοχή Πολυχνίτου

  • Βρίσκεται βόρεια της Σκάλας Πολυχνίτου, σε απόσταση αναπνοής από τα τελευταία σπίτια του οικισμού.
  • Εκτός από το χώρο της αλυκής περιλαμβάνει και γειτονικές εκτάσεις αλίπεδων και εποχικά πλημμυριζόμενων εκτάσεων.
  • Έχει έκταση 820 στρέμ. (ολόκληρη η υγροτοπική περιοχή 960 στρεμ.), τη μισή περίπου έκταση από την Αλυκή Καλλονής
  • Αυτές τις μέρες φιλοξενεί Αβοκέτες, Φλαμίνγκο, Βαρβάρες, Μαυροπελαργούς κ.ά.
  • Αποτελεί παράδεισο για τα παρυδάτια πουλιά όλο το χρόνο. Παράλληλα ιδιαίτερα αγαπημένο προορισμό των παρατηρητών πουλιών καθώς υπάρχει χωματόδρομος που διατρέχει ακριβώς την περίμετρό της και διευκολύνει την παρατήρηση πουλίων.
Kalloni Gulf wetlands

Έλος Αλυκούδι

Περιοχή Πολυχνίτου

  • Βρίσκεται 3 χλμ ΒΔ του Λισβορίου (ανατολική ακτή του Κόλπου Καλλονής) και έχει έκταση περίπου 104 στρέμματα.
  • Πρόκειται για υφάλμυρο έλος (δυτικό τμήμα) αλλά και έλος γλυκού νερού (ανατολικό τμήμα) που χωρίζεται από τη θάλασσα με λεπτή λωρίδα ξηράς.
  • Αποξηραίνεται κάθε καλοκαίρι και ξαναπλημμυρίζει κάθε χειμώνα.
  • Αποτελεί εξαιρετική περιοχή για παρατήρηση παρυδάτιων και υδρόβιων μεταναστευτικών πουλιών την άνοιξη (που όπου να' ναι ξεκινά για τα πουλιά αυτά!) και περιοχή αναπαραγωγής για την Αβοκέτα, το Θαλασσοσφυριχτή και τον Καλαμοκανά.
Kalloni Gulf wetlands

Υγρότοπος Μέσσων

Περιοχή Αγίας Παρασκευής

  • Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος της Λέσβου (1,4 τετρ.χλμ) και βρίσκεται στον οδικό άξονα Μυτιλήνης-Καλλονής, στη διασταύρωση προς Αχλαδερή (Πολυχνίτο).
  • Σχηματίζεται από διάφορους υγρότοπους μαζί: λιμνοθάλασσα, δύο ρέματα (Καλάμι και Κρυονέρι), έλη αλμυρού αλλά και γλυκού νερού και την παράκτια ζώνη!
  • Το φθινόπωρο και το χειμώνα γίνεται βυσσινί από την Αλμυρήθρα (Salicornia europea) χαρακτηριστικό φυτό των υγροτόπων με αλμυρό νερό (οικότοπος: «Μεσογειακά αλίπεδα»)
  • Αυτό τον καιρό φιλοξενεί Φλαμίνγκο, Καστανόπαπιες και άλλα είδη πάπιας (χειμερινούς επισκέπτες!), Αργυροπελεκάνους, ερωδιούς, Κορμοράνους, Νανοβουτηχτάρια κ.ά.
Kalloni Gulf wetlands

Έλος Καλάμι

Περιοχή Αγίας Παρασκευής

  • Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του ευρύτερου υγροτόπου Μέσσων, στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, ακριβώς στη διασταύρωση προς Αχλαδερή και Πολυχνίτο. Η παλιά γέφυρα του δρόμου Μυτιλήνης-Καλλονής βρίσκεται εντός των ορίων του.
  • Σχηματίζεται από τον χείμαρρο Καλάμι που παραμένει αποκλεισμένος εσωτερικά από την ακτή και σε αντίθεση με τον υπόλοιπο υγρότοπο αποτελείται από γλυκό νερό.
  • Μόνο το τμήμα της εκβολής συνήθως διατηρεί κάποια ποσότητα νερού και τους καλοκαιρινούς μήνες, τις περισσοτερες χρονιές.
  • Αυτές τις μέρες φιλοξενεί Φλαμίνγκο, Βαρβάρες, Πρασινοκέφαλες Πάπιες, Φαλαρίδες, Δασότρυγγες, Αλκυόνη κ.ά.
  • Είναι ένας εξαιρετικός υγρότοπος για παρατήρηση παρυδάτιων και υδρόβιων μεταναστευτικών πουλιών την άνοιξη - που ξεκινά σιγά-σιγά!
  • Τέλος, αποτελεί περιοχή αναπαραγωγής για τα πουλιά Ποταμοσφυριχτή, Φαλαρίδα, Νεροκοτσέλα, Καστανόπαπια, Καλαμοκανά, Κιστικόλη, Ψευταηδόνι κ.ά., των αμφιβίων Πηλοβάτη, Ασιατικού Βάτραχου και Πρασινόφρυνου και αρκετών ειδών από Λιβελούλες!
Kalloni wetlands

Εκβολή Μυλοπόταμου

Περιοχή Αγίας Παρασκευής

  • Βρίσκεται 2,5 χλμ ΝΔ της Αγίας Παρασκευής και η εκβολή του μεταξύ της Αλυκής Καλλονής και του υγροτόπου Μέσσων.
  • Σχηματίζεται από τους παραπόταμους Ξηραγριλιά και Λαγκάδα (ενώνονται 4 χλμ πριν την εκβολή του). Ο τελευταίος παραπόταμος πηγάζει από το πευκοδάσος και, σε τμήματά του εκεί, διατηρεί νερό όλο το καλοκαίρι.
  • Πήρε το όνομά του από σειρά νερόμυλων που υπήρχαν στην κοίτη του.
  • Στην εκβολή του ενώνεται με τη μία από τις δύο εξόδους της περιμετρικής τάφρου της Αλυκής Καλλονής προς τη θάλασσα.
  • Προστατευόμενη περιοχή (περιλαμβάνεται στο ΠΔ των Μικρών νησιωτικών Υγρότοπων) είναι μόνο η εκβολή του που έχει έκταση 70 στρέμματα.
  • Αυτές τις μέρες φιλοξενεί Φλαμίνγκο, Γλάρους της Μεσογείου, Λεπτοραμφόγλαρους, Καστανοκέφαλους Γλάρους, Αλκυόνη, Πρασινισκέληδες κ.ά.
  • Αποτελεί εξαιρετική περιοχή για παρατήρηση παρυδάτιων και υδρόβιων μεταναστευτικών πουλιών την άνοιξη (που όπου να ναι ξεκινά για τα πουλιά αυτά!) εκτός από την εκβολή του, επίσης στην κοίτη του όπου διατηρεί παραποτάμια βλάστηση (καλάμια, αρμυρίκια).
Kalloni Gulf wetlands
Kalloni Gulf wetlands

Έλος Σκάλας Καλλονής

Περιοχή Καλλονής

  • Βρίσκεται στο δυτικό άκρο του χωριού της Σκάλας Καλλονής, εκεί που ξεκινούν τα ξενοδοχεία.
  • Η έκτασή του είναι 76,2 στρεμ. και στη σημερινή του μορφή τροφοδοτείται κυρίως από τις βροχοπτώσεις του χειμώνα.
  • Τη άνοιξη λειτουργεί ως πραγματικός μαγνήτης για τα μεταναστευτικά πουλιά- και τους παρατηρητές τους!
  • Αυτό τον καιρό φιλοξενεί Κιρκιριά, και άλλες πάπιες του χειμώνα, Φαλαρίδες, Νερόκοτες, ερωδιούς κ.ά.
  • Εκτός από πουλιά, είναι σημαντική περιοχή για αμφίβια (Βαλκανικό Βάτραχο, Δεντροβάτραχο), ερπετά (Νερόφιδο, Γραμμωτή και Στικτή Νεροχελώνα) αλλά και Λιβελούλες!!
Έλος Σκάλας Καλλονής_Ελένη Γαληνού

Λίμνη Μετοχίου (Λειμώνος)

Περιοχή Καλλονής

  • Βρίσκεται 1,5 χλμ ΝΔ της Καλλονής και έχει έκταση περίπου 15 στρέμματα.
  • Είναι ένας από τους λίγους υγρότοπους της προστατευόμενης περιοχής των υγροτόπων του Κόλπου Καλλονής που δεν είναι παράκτιος.
  • Απέχει 2,5 χιλιόμετρα από την εκβολή του ποταμού Εννιά Καμάρες, όμως αποτελεί τμήμα της παλιάς κοίτης του (κάποιου παραπόταμου), όπως έχει παραμείνει καθώς περικλείεται από δρόμους και αγροτικές εκτάσεις.
  • Θεωρείται, ξεχωριστός υγρότοπος καθώς, αντίθετα με την υπόλοιπη κοίτη, διατηρεί νερό και το καλοκαίρι.
  • Μπορεί να μην «γεμίζει το μάτι» (σε σχέση με άλλους πολύ μεγαλύτερους υγροτόπους!) αλλά είναι από τις πιο αγαπημένες περιοχές των παρατηρητών πουλιών- τόσο την άνοιξη όσο και το φθινόπωρο!
  • Πολύ σημαντική περιοχή και για ερπετά (Γραμμωτή και Στικτή Νεροχελώνα, Νερόφιδο και Λιμνόφιδο) και αμφίβια (φρύνοι, βατράχια) ,που βρίσκουν καταφύγιο εκεί ακόμη και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

Λιμνοδεξαμενή Κεραμίου (Ποταμιάς)

Περιοχή Καλλονής

  • Βρίσκεται 4 χλμ δυτικά- νοτιοδυτικά της Καλλονής και οι κοντινοί της υγρότοποι είναι η Ποταμιά (στα νότια) και οι Εννιά Καμάρες και η λίμνη Μετοχίου στα ανατολικά και ΒΑ, αντίστοιχα.
  •  Είναι τεχνητός υγρότοπος που σχηματίζεται μετά από τοποθέτηση αδιαπέρατης από το νερό μεμβράνης και κατασκευή τοιχωμάτων, ώστε να συλλέγεται και παραμένει εκεί το νερό που συγκεντρώνεται στην κοιλάδα στην ανάντη περιοχή του.
  • Διατηρεί νερό όλο το χρόνο.
  • Η έκτασή του είναι περίπου 100 στρέμματα.
  • Φιλοξενεί συνήθως Νανοβουτηχτάρια και Φαλαρίδες, Κορμοράνους αλλά και πιο σπάνια είδη όπως Βαλτόπαπιες, Σαρσέλες, Γκισάρια και σε μεγάλη βαρυχειμωνιά ακόμα και κύκνους.
  • Επίσης, σημαντικό πληθυσμό από Νεροχελώνες!
Kalloni wetlands

Έλος Παρακοίλων

Περιοχή Παρακοίλων

  • Βρίσκεται 1,5 χλμ βόρεια των Παρακοίλων (δυτικά παράλια Κόλπου Καλλονής), σε επαφή με τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο Καλλονής-Άγρας και τη θάλασσα.
  • Παλιότερα ήταν κυρίαρχα υφάλμυρο, λόγω τροφοδότησής του υπόγεια με θαλασσινό νερό, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες συγκεντρώνονται εκεί και αρτεσιανά ύδατα από γεωτρήσεις.
  • Έχει έκταση 114 στρέμματα και τα περισσότερα καλοκαίρια αποξηραίνεται εντελώς. Στο παρελθόν είχε μεγαλύτερη έκταση αλλά μετά από αποστραγγίσεις προέκυψαν στην περίμετρό του καλλιεργούμενες εκτάσεις.
  • Αυτές τις μέρες φιλοξενεί Αργυροτσικνιάδες, Λευκοτσικνιάδες, Γλάρους, Νανοβουτηχτάρια, Αλκυόνες κ.ά.
Kalloni Gulf wetlands

Λιμνοθάλασσα Παρακοίλων

Περιοχή Παρακοίλων

Σας παρουσιάζουμε τη Λιμνοθάλασσα Παρακοίλων:

  • Βρίσκεται 1 χλμ νότια των Παρακοίλων, στα δυτικά παράλια του Κόλπου Καλλονής. Μια στάση στον κεντρικό δρόμο (Παρακοίλων-Ερεσσού) θα μας δώσει εξαιρετικές πανοραμικές εικόνες του.
  • Έχει έκταση 85 στρέμματα και στο παρελθόν είχε μεγαλύτερη έκταση πριν από αποστραγγίσεις στην περίμετρό του που έδωσαν καλλιεργούμενες εκτάσεις.
  • Αποτελεί το όριο ανάμεσα στον ελαιώνα των Παρακοίλων και τα φρύγανα της Δυτικής Λέσβου
  • Ονομάζεται και «Λιμανάκι Παρακοίλων» λόγω της ιχθυόσκαλας στο στόμιό του
  • Επικοινωνεί μονίμως με τη θάλασσα (οπότε δεν αποξηραίνεται τους καλοκαιρινούς μήνες) και πλαισιώνεται από εποχικά πλημμυριζόμενες εκτάσεις και αλίπεδα, που το φθινόπωρο χρωματίζονται τυπικά βυσσινί-καφέ, λόγω του φυτού Αρμυρίθρα (όπως στη Λιμνοθάλασσα Μέσσων)
  • Συνήθως φιλοξενεί: Αργυροτσικνιάδες, Λευκοτσικνιάδες, Μαυροπελαργό, Κιτρινοσουσουράδες, Αλκυόνη, κ.ά
Kalloni Gulf wetlands

Εκβολή Μακάρων

Περιοχή Άγρας

  • Βρίσκεται στη δυτική πλευρά του στομίου του Κόλπου Καλλονής, 4 χλμ ΝΔ της Αποθήκας και έχει έκταση 13 στρεμ.
  • Σχηματίζεται από την εκβολή του εποχικού ρύακα που μετά το τέλος της περιόδου των βροχοπτώσεων αποκόπτεται από τη θάλασσα σχηματίζοντας θύλακα νερού ιδιαίτερα πολύτιμου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μέχρι (κάποιες χρονιές) και το φθινόπωρο.
  • Αυτές τις μέρες φιλοξενεί Γλάρους της Μεσογείου (που την επισκέπτονται για να πλύνουν το φτέρωμά τους από το αλάτι!), Ποταμοσφυριχτές, Κορμοράνους, Θαλασσοκόρακες και αρκετά Σταυλοχελίδονα.
  • Επίσης παρατηρήθηκαν αρκετά μεγάλες συγκεντρώσεις από νεαρούς γυρίνους και μικρός πληθυσμός από Γραμμωτές Νεροχελώνες.
  • Προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα για τους μικρούς νησιωτικούς υγροτόπους.
Kalloni wetlands
Kalloni wetlands

Β- ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΕΣΒΟΥ - ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟΥ ΔΑΣΟΥΣ

Στην ομάδα αυτή περιλαμβάνονται οι υγρότοποι που απαντώνται στη δυτική χερσόνησο του νησιού της Λέσβου και περιλαμβάνονται είτε στα όρια της ΕΖΔ GR4110003 και της ΖΕΠ GR4110010 αλλά και στο ΠΔ για την προστασία των μικρών νησιωτικών υγροτόπων.

 

Τεχνητά Λιμνία Μεσοτόπου

Περιοχή Μεσοτόπου και Ερεσού

  • βρίσκονται εκατέρωθεν του κεντρικού δρόμου Μεσοτόπου-Ερεσού (περίπου 3 χλμ πριν την Ερεσό)
  • έχουν έκταση περίπου 65 στρεμμάτων
  • δημιουργήθηκαν από την απόληψη εδάφους από τα σημεία
  • πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους υγρότοπους του νησιού που διατηρούν γλυκό νερό και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού
  • μαγνήτης μεταναστευτικών πουλιών τόσο κατά την άνοιξη όσο και κατά το φθινόπωρο (τέλος καλοκαιριού οπότε και ήδη διέρχονται τα υγροτοπικά πουλιά)
  • πολύ σημαντική περιοχή για ερπετά (νεροχελώνες και νερόφιδα), αμφίβια (βατράχια και φρύνους) και οδοντόγναθα (λιβελλούλες)
Τεχνητά λιμνία Μεσοτόπου
Τεχνητά λιμνία Μεσοτόπου